І пра бізнес таксама.
Я вось прыйшла пасля прагляду спектаклю “Гаспадар кавярні” Паўла Пражко ў пастаноўцы Тані Арцімовіч, які паказалі ў сталічным клубе “Графіці”, і як бы павінна была тэрмінова напісаць зусім іншы тэкст. Але не змагла ўзяцца за іншы, а стала пісаць гэты.
Як яно ў жыцці ўсё так цікава выходзіць… Можна пісаць без знакаў прыпынку і вялікіх літар і з арфаграфічнымі і пунктуацыйнымі памылкамі. І гэта не будзе памылкай. Гэта будзе значыць, што ты не вычвараешся. Што ўсё жыва, натуральна, па-сапраўднаму. Як у жыцці. П’еса беларускага драматурга Паўла Пражко, які (так ужо заведзена) на беларускую сцэну патрапіў толькі пасля таго, як яго творы пачалі актыўна ставіць у Расіі, уласна кажучы пра гэта.
І яшчэ шмат пра што. Пра тое, што ўсё адносна, напрыклад.
Мы з сябрамі сядзелі пасля, абмяркоўвалі. І вось адзін сябра кажа, што, маўляў, гэта ўсё маніпуляцыя пачуццямі і эмоцыямі. А з другім сябрам мы дагаварыліся да глабальнага абстракцыянізму. Ну, словам, усё адносна ў гэтым свеце. І гэтага не аспрэчыш.
Альбо вось у журналістаў як бы такая звычка, патрэба, прынцып працы, што пасля імпрэзы, канцэрту, спектаклю, фільма яны бягуць адразу да стваральнікаў там ці віноўнікаў арт-скандалу браць нейкія каментары, слухаць меркаванні. А вось тут нават і не хацелася нічога браць. І не было патрэбы. Усё і так ўжо далі. Ежу для роздуму і развагаў.
І вось не сказаць, каб тое, што пра гаворыць Пражко – інфантыльнасць, анамалія, норма, серыяльны дыскурс, нармальны чалавек, памылкі, додзікі, Вудзі Ален, лісты Дзмітрыя Валкастрэлава, Міхаіл Угараў, Іван Вырыпаеў, як правільна сказаць “дзякуй”, перадачы “Аншлаг” і “Comedy club”, жэсць, піздзец, саціра, іронія, тэкст, тэкст, тэкст – гэта нешта новае, пра што я раней ніколі не думала альбо нічога не ведала. Ну, я, асабіста я, а не ўсё чалавецтва, альбо тыя людзі, якія “любяць Петрасяна, а Коэны для іх гаўно. Але гэта не значыць, што яны дрэнныя людзі”.
Але дыскурс мой усе гэтыя тэмы як пахіснулі. І тэмы, і як пра іх гаворыць акцёр. Ну ў тым сэнсе, што, блін, сам гэты тэкст Пражко нібыта яшчэ раз сцвярджае, што ўсё ў сённяшнім (так, менавіта сённяшнім!) свеце ўсё адносна. Ну, сцвярджае гэтую татальную дэканструкцыю. Што нішто нічога ўжо дакладна не азначае. Множнасць паняццяў там, усё такое.
І таму абсалютна няма ніякага жадання спрабаваць рабіць нейкі грунтоўны (можа, нават набліжаны да навукова-культуралагічнага) аналіз гэтай пастаноўкі Тані Арцімовіч, гэтага тэксту Паўла Пражко, наогул. Проста ў кантэксце ўсяго сказанага ТАМ, увесь гэты крытычны аналіз будзе выглядаць смешна. І ад гэтага нават трошку страшна.
{quote-1}
«Гаспадар кавярні» – гэта такая сабе балталагічная п’еса. А таму малады і сучасны рэжысёр Таня Арцімовіч вырашыла скарыстацца мінімалістычнымі і сучаснымі сродкамі.
Акцёр Павел Гарадніцкі распавядае нам, што ён думае. Дакладней не ён сам, а як бы што думае драматург Павел Пражко. Блін, спадзяюся, вы разумееце, пра што я. Ну і вось гэты яго маналог часам перабіваецца нейкімі рэплікамі, якія сама Таня і прамаўляе. А яшчэ яна сядзіць за нібыта рэжысёрскім пультам – карацей, з ноўтбука яна запускае патрэбныя слайды, спасылкі розныя. І такім чынам атрымліваецца, што ўнутры гэтай пастаноўкі існуюць як бы свае гіперлінкі. Ну, вось, напрыклад, герой распавядае пра тое, як ён хацеў бы падзякаваць Івану Вырыпаеву за тое, што той паставіў яго п’есу “Майткі” (“Трусы”). Але ўсё не рашаўся, вагаўся. Думаў, як бы гэта лепей зрабіць, каб не глядзелася пафасна, крывадушна, лісліва. А рэжысёр у гэты час – оп! – і дэманструе гледачам на экране галоўную старонку пошукавіка google, а следам артыкул з Вікіпедыі пра Вырыпаева.
Ну і так з усім. Свет такі зараз. Што ніякіх ведаў у галаве можна не трымаць. Бо ўсё можна імгненна загугліць. Веды сёння нічога не каштуюць. Знакамітае «Хто валодае інфармацыяй, валодае светам” таксама. Таму што сёння ўсе ўсім валодаюць, усяго шмат, усё даступна. Толькі фільтраваць паспявай. Але я ўсё роўна прыхільніца таго, што лепш сказаць «дзякуй» (ці што-заўгодна яшчэ), чым не сказаць.
Альбо вось чытае акцёр пра нармальнага чалавека, а тут – оп! – рэжысёр голасам, якім звычайна чытаюць у навукова-папулярных перадачах дадатковыя звесткі, гаворыць: “чалавек нармальны – гэта разумны багаты чалавек, які не ходзіць па вуліцах”. Блін, ну вы ўявілі сабе гэтую інтанацыю, праўда?! Ну, вось.
Альбо пра бізнесмена
{quote-2}
Па-другое, ёсць там такая кранальная гісторыя пра дурнога (не, разумнага!) бізнесоўца, які трымае сетку крамаў моладзевай вопраткі. І ён ні фіга не разумее ў моладзевай вопратцы, трэндах і фэшане наогул. Але ён бізнесмен паспяховы. Не разбазарвае сваё багацце, а памнажае. Значыць, ён разумны і не інфантыльны чалавек. А значыць – нармальны.
Наогул, Пражко напісаў не проста п’есу (ладна, тэкст!), а цэлую філасофскую працу. Такая сабе суб’ектыўная лірычная філасофія.
Ну, і вось тут слова іронія і самаіронія я не магу не згадаць.
Наогул, такія тэксты, яны як дзённікі. Вельмі асабістыя. І аўтар выбірае акцёра транслятарам сваіх думак. Маўляў, ну самому вось выйсці і прызнацца ў нечым чалавецтву даволі няёмка. Няўтульна, сорамна. Залежыць ад таго, у каго якія комплексы, ну і г.д. А вось праз акцёра нібыта і падзякаваць можна каму трэба, і гэта не будзе пафасна і лісліва. І сказаць можна пра тое, што, ну задзяўбала ўжо кіраўніцтва гаварыць толькі пра “подзвіг савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне».
Гэта не наезд, я нікога не хачу пакрыўдзіць. Гэта такія калякультуралагічныя развагі пра акцёра як транслятара. Таму што час сёння такі. Кожнаму важна сказаць нешта сваё. І вось ты можаш напісаць нешта сваё, а акцёр за цябе гэта скажа. А рэжысёр паставіць. Ну, і атрымаецца спектакль.
І шчыра ўсё так, нібыта па-чэснаму.
Тут даволі такі складана вызначыць, дзе тая мяжа паміж гранічнай шчырасцю і маніпуляцыяй пачуццямі. Усё гульня, як ні круці.
А вось я не магу дазволіць сабе рабіць арфаграфічныя памылкі ці абдрукоўкі, таму што мой тэкст – не п’еса, якую потым будзе іграць адзін акцёр. Але я таксама магу сказаць усё, што думаю. І кожны можа. І вы таксама, і вы. Ну, скажыце! Скажыце!
